"Tras do Solpor"
Autor: Aruki MURAKAMI
Obra: Tras do solpor
En Toquio, non
tempo que vai da medianoite ao amencer, inícianse e remátanse as historias
desta novela. Non seu centro, dúas irmás: Eri, ensumida non sono do
esquecemento, e Mari, a lectora solitaria. Cabo delas, un mozo trombonista de
jazz, ás empregadas dun love hotel e un frío e escuro executivo. Xente da
noite, vidas que conflúen, segredos descubertos e preguntas que ás veces non
precisan resposta. Cada un dous capítulos de Tras do solpor posúe, concentrada, a mesma forza de atracción
hipnótica que Haruki Murakami amosara anteriormente en Norwegian Wood ou Kafka
on the Shore.
A soidade e a
procura do cariño ou do amor son algúns dous temas sobre os que volve o autor
en Tras do solpor, que transcorre
nunha grande cidade cando o día deixa paso á noite e, como se dunha cámara
cinematográfica se tratase, imos seguindo e coñecendo devagar unha serie de
personaxes. Mari, cuxa irmá leva dous días a durmir de xeito misterioso, vaise
atopando con outras persoas cos que vai ir intercambiando segredos e fragmentos
das súas vidas, como un mozo que ensaia co seu grupo musical, unha muller que
traballa nun love hotel...
O narrador, coma
un voyeur, vaise introducindo en diversos espazos e mostrándonos o que o
seu ollo-cámara vai e escoita. Diversos personaxes -intrigantes,
contraditorios, estraños, desconcertantes- van aparecendo, pegándose ás paredes
da nosa memoria e engulíndonos coas súas absorbentes historias. "Non sabía
que a escuridade cansase tanto" -di, case ao final, a solitaria Mari...
Murakami conta
as dúas partes da noite, a dous noctegozadores e a dous amantes das luzadas
mañaneiras, nunha soa novela. En Tras do
Solpor (Galaxia) unha lectora solitaria de bar, unha bela durminte, unha
prostituta demasiado nova como para ser consciente da violencia do oficio e un
músico consciente de que se asoma ao fracaso máis fondo e frustrante, comparten
ou tránsito dunha noite ata a mañá.
Murakami dinos
que, ante tanta inexorabilidade, non deixa de ser unha solución marchar durmir
para non espertar e poder vivir a outra vida, a dos soños.
Cada capítulo
consta dun reloxo coa hora, indicando o transcurso do tempo dende a media noite
ata o amañecer.
A narración da
historia parece ser un guión dunha película, describindo os xiros de cámara e
manexándonos ao seu antollo.
Se un se fixa ben, o libro ten unha sentenza, "Sé ti mesmo".
Eri e Mari son irmás e diferéncianse en algo máis que nunha sílaba do
seu nome. Eri, a maior, é unha beleza que traballa de modelo. Mari, máis pouquiña
cousa, é introvertida e boa estudante. E entre as dúas creceu unha distancia
inabarcable. Esta noite Mari decidiu baixar á cidade e pasala enteira lendo nun
bar. Pero atópase fortuitamente con Takahashi,
un estudante co que coincidiu nunha cita dobre coa súa irmá e que non parece
disposto a deixala ir. Mentres, na súa casa, Eri dorme un sono profundo,
perfecto, inalterable. A televisión do seu cuarto acéndese malia estar apagada.
Un home de faccións borrosas, no medio dunha sala baleira, escrútaa dende o
interior.
Con Tras
do solpor Haruki Murakami retoma a súa especialidade: as historias
de post- adolescentes complexos e acomplexados, nun universo que bascula entre
o cotián e unha forma de fantástico poético. A narración viaxa a través da
noite ramificándose en historias que xermolan arredor de Mari. O encontro con
Takahashi levaraa a visitar un Love Hotel na que exercerá de detective,
a partir do cal se nos irán revelando retallos da vida noctámbula, a escura
cara oculta, dunha cidade que pode ser Toquio.
A pesar de que
afloren temas como a inmigración ou a prostitución, non hai que supoñerlle unha
intención social e aínda menos de denuncia a Murakami. O que lle interesa é
fabricar un conto de fadas moderno e facerllo atravesar a Mari, esa boliña
encrespada de temores, para facer aflorar a súa identidade e revelar o conflito
co seu eu escindido, o seu reflexo anverso: a súa irmá. Todo After Dark está construído entorno ao
xogo da identidade e a disolución en forma de escuridade ou sono. Unha
formulación que ao final ofrece menos do que promete.
Nesta novela
Murakami envórcase na imaxe deixando de lado o concepto.
En Tras do solpor a sentenza é un debe
ser un mesmo.
A narración
procede como tal: describe escenas, fala de movementos de cámara, sitúa puntos
de vista, interpela o lector como espectador e mesmo sinala a banda sonora que
debe entrar en determinados momentos, coa que os puristas de Murakami deberán
acompañar necesariamente a lectura.
Como funciona
isto na narración? Pois con altibaixos, a verdade. Murakami si logra dar esa
impresión visual de cidade escura salpicada de neons, esa plástica de
contraluces inspirada na obra de Edward Hopper. Pero en
ocasións a acumulación de detalles, coma se dese ordes a un director invisible,
pode resultar cansa, como a descrición minuciosa dun personaxe comprando nun
Seven Eleven. Sofre particularmente o segmento dedicado a Eri: un personaxe
durmido que experimenta unha transmigración onírica. Na parte máis puramente
poética da novela Murakami se empeña en que vexamos, e o que vemos é quizais o
de menos; quizais fose máis efectivo que nos deixase ler.
Murakami
constrúe aquí realmente historias con gancho e personaxes para o recordo. Desgraciadamente
estes ocupan os papeis secundarios. A escena na que as traballadoras do Love
Hotel se poñen a resolver a intriga dun prostituta chinesa que recibe unha palizada
é brillante, e déixanos con ganas de seguir esa trama secundaria. Non obstante
toda a atención do autor se centra en Mari, Eri e Takahashi, personaxes que
poden espertar a tenrura do lector polo seu evidente indefensión pero que nin
de lonxe son os máis interesantes da novela.
Imaxe recollida en rafaelnarbona.es |
O resultado é impresionante
e máxico, unha especie de obra poética, onde personaxes entran e saen do
escenario, se atopan, falan -dicindo máis do que pretendían- e se separan. Todo
limitado pola noite, dende pouco antes das 12 ata pouco antes das 7 da mañá.
Non importaba tanto o que pasase despois con eses personaxes, senón simplemente
o que lles sucedera no seu periplo nocturno, que é -estamos falando de
Murakami- unha viaxe ao outro lado.
Moitas das
cuestións formuladas na novela non teñen final dentro da obra, pero algúns
detalles moi importantes, relativos aos sentimentos dos personaxes, si que se
aclaran. Pero resulta especialmente rechamante que moitos personaxes deberían
ter papeis moito máis importantes e ocupar máis espazo na narración. Non
obstante, non é así. Algúns dos máis rechamantes aparecen só durante unhas
poucas páxinas, pero están tan ben definidos que reclaman máis páxinas no
recordo.
A novela arranca
cun narrador -que finxe non ser omnisciente e lanza conxecturas continuamente-
que nos guía dende as alturas ata o mundo da cidade nocturna. É a primeira das
transicións ao outro lado, habituais nas novelas de Murakami, pero con algunhas
variacións. En primeiro lugar, porque imos acompañados. En segundo lugar,
porque quizais non haxa outro lado.
Descendendo,
fixámonos nunha persoa como se podería escoller calquera outra. Trátase de
Mari, unha nova estudante que moi tarde ocupa a mesa dun café, lendo. De
pronto, fronte a ela séntalle Takahashi, músico que vai ensaiar coa súa banda.
Resulta que Takahashi a recoñeceu: atopáronse uns anos antes, nunha cita dobre
coa irmá de Mari, Eri, unha moza de espectacular beleza que ten a súa propia
peculiaridade: leva dous meses durmindo continuamente sen querer espertar. En
calquera caso, eles dous, e case todas as persoas que os rodean, están
bloqueados nese barrio -os trens deixaron de saír-, barrio que ten regras
distintas durante a noite.
E así arranca
todo. Os personaxes falan, a medida que gañan confianza examinan as súas
situacións vitais e revélanse segredos, érguense, van a outros sitios,
alimentan gatos ou crúzanse con outras persoas. Como Kaoru, a encargada dun
"love hotel" por horas chamado "Alphaville", que pide axuda
para atender a unha prostituta chinesa -da mesma idade que Mari- agredida
brutalmente por un cliente. Un cliente que tamén traballa nese mesmo barrio e
que se afana coas súas propias rutinas nocturnas. E mentres tanto, Eri dorme no
seu cuarto, ata que ela tamén pasa ao outro lado sen decatarse.
A novela está
construída cun xogo virtuoso de paralelismos e encontros. Hai personaxes que
repiten sentimentos expresados por outros, hai encontros fortuítos e cruces que
ninguén percibe. Hai marcas de leite que se chaman case como un personaxe. Hai
mensaxes que non alcanzan ao seu destinatario pero que valen case igual para a
persoa que os recibe. E entrevise en varios ocasións o outro lado, un lugar que percibiriamos se atendésemos uns segundos
ao espello ou se nos paseásemos unhas horas por un barrio nocturno, onde as
regras son diferentes e o tempo flúe doutra forma. É máis, mesmo é posible que
a barreira entre mundos -por exemplo, as barreiras que separan os mundos
persoais dos protagonistas- non sexan tan infranqueables como parecen, que sexa
tenues ata rozar a inexistencia, que algo de empatía nos permita comunicarnos.
E unha vez pasado ao outro mundo, é posible volver sendo a mesma persoa? É posible comunicarse e non cambiar o teu propio mundo?
E unha vez pasado ao outro mundo, é posible volver sendo a mesma persoa? É posible comunicarse e non cambiar o teu propio mundo?
Tras
do solpor é como un sono e transcorre nas horas
que deberiamos estar a soñar. É unha especie de viaxe de Alicia, que chega a un
lugar distinto que non obstante reflicte a súa realidade (por saír, mesmo sae
unha peculiar raíña de corazóns). Non sucede nada realmente fantástico, agás o
que lle pasa a Eri, que ben podería ser un sono propio, pero dentro dunha
novela de Murakami, os normal é de por si suficientemente fantástico.
En realidade, Tras
do solpor vai de algo, pero iso é o de menos. É ante todo unha experiencia,
unha novela escrita para gozar do feito de lela e pasar un tempo cos seres que
a poboan.
After Dark tambien chámase
unha canción de Asian Kung Fu Generation, unha banda de rock xaponesa,... será
un tributo a este libro? Mais tamén é a preciosa música de jazz titulada Five
Spot After Dark de Curtis Fuller.
Se temos en
conta como é a cultura xaponesa, a este libro non se lle ve nada de particular,
só o feito de que se lle agrega unha "situación freak" como a do
cuarto e o home sen rostro, que é moi típica! (sábeno moi ben os que ven series
animadas (mangas) ou películas de orixe xaponesa).
Tamén hai que dicir que a lectura deste libro provoca ganas de indagar no Jazz, ou escoitar os temas que nomea, e o do nome do libro tamén dá moitísima curiosidade.
Tamén hai que dicir que a lectura deste libro provoca ganas de indagar no Jazz, ou escoitar os temas que nomea, e o do nome do libro tamén dá moitísima curiosidade.
O libro é un
xogo entre paralelismos e desencontros coa que se constrúen as historias extraordinarias,
creacións que son postas en movemento por voces sedutoras como esas do inicio
de Tras do solpor, que parecen vir
dun satélite espacial cunha cámara poderosa que logra entrar en calquera lugar
que se propón: unha cafetaría, unha recámara, un espello ou unha televisión.
No cuarto onde
Eri segue sumida nunha doce inconsciencia, o televisor cobra vida e pouco a
pouco empeza a distinguirse na pantalla unha imaxe turbadora: unha ampla sala
amoblada cunha única cadeira na que está sentado un home vestido de negro. O
máis inquietante é que o televisor non está enchufado... Murakami dá unha nova
volta de rosca ao seu xa ben coñecido universo: dende unha distancia variable,
como unha cámara versátil, a súa mirada percorre escenarios habitados por
personaxes solitarios, reproduce encontros accidentais que máis parecen
desencontros, e capta unha ameazadora pero difusa sensación de perigo que todo
o impregna, como a omnipresente música de fondo.
A alienación e a
soidade -paradoxalmente- compartida danse cita unha noite calquera no Toquio
surrealista de Tras do solpor. A
novela está contada en tempo real, xa que é o transcurso dunha noite na vida
dos seus personaxes. A historia está centrada no sono da bela Eri Asai, quen
parece debaterse entre a realidade e a fantasía. Ao mesmo tempo, a súa irmá
Mari, estudante de 19 anos, refúxiase a ler nun café, sen volver á súa casa, e
alí vaise topando con outros personaxes: Takahashi, un novo músico que está
disposto a abandonar o trombón despois do longo ensaio desa noite, para
dedicarse a unha carreira en Dereito, e que insiste en que xa coñeceu antes a
Mari e a súa irmá; Kaoru, ex loitadora profesional que agora se encarga de
administrar un "love hotel"; as rapazas que alí traballan limpando;
unha prostituta chinesa golpeada salvaxemente; o enigmático oficinista que a
atacou e despoxado da súa roupa e as súas pertenzas...
Todos os personaxes se atopan sós e gardan segredos. É a imperiosa necesidade de compartilos o que os leva a atoparse e comunicarse, aínda sen propoñerllo/llelo. Diálogos simples pero cargados de tensión e de significado vanse despregando mintas a escuridade e as luces de neon esténdense sobre a noite de Tokío e as páxinas da novela. Episodios supostamente inconexos, pero que se vinculan por medio dunha cadea invisible: o lector sabe que, despois desa noite, xa nada será igual para ningún dos que a están vivindo.
Todos os personaxes se atopan sós e gardan segredos. É a imperiosa necesidade de compartilos o que os leva a atoparse e comunicarse, aínda sen propoñerllo/llelo. Diálogos simples pero cargados de tensión e de significado vanse despregando mintas a escuridade e as luces de neon esténdense sobre a noite de Tokío e as páxinas da novela. Episodios supostamente inconexos, pero que se vinculan por medio dunha cadea invisible: o lector sabe que, despois desa noite, xa nada será igual para ningún dos que a están vivindo.
Sería tamén
interesante saber se existe correspondencia entre o tempo de lectura co tempo
da acción narrativa. Naqueles capítulos nos que entramos nun tempo onírico (moi
lyncheano, certo, Murakami sintetiza literariamente o que Lynch propón en
imaxes), é dicir, se somos escrupulosos e nos cinguimos ao tempo narrativo e á
extensión do narrado, podemos ver que é imposible que se trate dunha novela en
tempo real:
Capítulo Inicio
Duración Nº de páxinas
Cap. 1- 23:56 1
min. 25 páxs.
Cap.2- 23.57 28
min. 8 páxs.
Cap.3- 00:25 12
min. 21 páxs.
Cap.4- 00:37 41
min. 6 páxs.
Cap.5- 01:18 60
min. 16 páxs.
Cap.6- 02:18 25
min. 14 páxs.
Cap.7- 02:43 20
min. 8 páxs.
Cap.8- 03:03 4
min. 3 páxs.
Cap.9- 03:07 18
min. 17 páxs.
Cap.10- 03:25 18
min. 13 páxs.
Cap.11- 03:43 15
min. 17 páxs.
Cap.12- 03:58 11
min. 11 páxs.
Cap.13- 04:09 16
min. 11 páxs.
Cap.14- 04:25 8
min. 6 páxs.
Cap.15- 04:33 19
min. 19 páxs.
Cap.16- 04:52 46
min. 13 páxs.
Cap.17- 05:38 62
min. 11 páxs.
Cap.18- 06:40 10
páxs.
Pero o tempo é
importante en After Dark. A narración iníciase cando o reloxo, como o ominoso e
sanguento reloxo da fin do mundo que aparece en Watchmen, está próximo á media
noite. Remata ao amañecer, preto das sete da mañá:
"O segundeiro
vaise deslizando, suavemente, pola esfera do reloxo. O mundo prosegue o seu
avance continuo, sen pausas. A lóxica e a acción funcionan dun modo sincrónico,
sen fendas. Polo menos por agora". (After dark, cap. 4)
A pesar diso
temos a sensación de ler en tempo narrativo, que o que acontece acontece
mentres o les, como en toda narración, por suposto, pero en Tras do solpor parece coincidir o tempo
do lector co diexético.
Sería un
experimento interesante empezar a ler a novela cando falten catro minutos para
as doce da noite (debe ser de noite) e ver se remata a novela á hora prevista.
A coincidencia
de tempos acentúase con certo carácter de experimento cinematográfico que ten a
novela. Cada capítulo iníciase situándonos no lugar no que se desenvolve a
acción como o script dun guión dunha
película. A voz narrativa, omnisciente, involucra o lector na visión do
narrado: "A Nosa mirada escolle unha zona onde se concentra a luz, enfoca
aquel punto". Así narrador e lectores (non un lector único senón unha
comunidade de lectores como espectadores nunha sala escura ante unha
proxección) preséntanse como un "nós" ante os ollos dos cales se
desenvolve a acción.
No segundo
capítulo de Tras do solpor Murakami
deixa ben clara as súas intencións: " Agora os nosos ollos converten nunha
cámara aérea que flota polo aire e que pode desprazarse libremente pola
estanza. (...) Somos uns intrusos, anónimos e invisibles. Miramos. Aguzamos o
oído. Ulimos. Pero, fisicamente, non estamos presentes no lugar, non deixamos
rastro. Respectamos as regras dos xenuínos viaxeiros a través do tempo".
Esa é a esencia de After Dark, a reunión dun grupo de lectores para visionar
unhas imaxes que un narrador interpreta para nós. A lectura da novela
convértese así nun acto colectivo, na comuñón de todos os lectores de Murakami.
A tradución ao
inglés de After Dark publicouse en maio de 2007. A novela publicouse
en japón en 2004. Inland Empire de David Lynch estreouse a finais de 2006. En
ambas as dúas obras hai un cuarto, un televisor e un drama que se desenvolve na
súa pantalla. En ambas as dúas dúas mulleres abrázanse cando conseguen saír do
pesadelo. Os universos de Murakami e Lynch converxen nestas dúas obras
realizadas practicamente ao mesmo tempo. Hai que dicir que Murakami era
lyncheano antes de Lynch. O paxaro que dá corda ao mundo e Lost highway se
poden consideran tamén coincidentes no tempo. O encerro e o sono son dous temas
recorrentes en ambos os dous autores así que non é estraño atopar coincidencias
entre as súas obras. Pero dicir que Murakami se inspira en Lynch é tan estúpido
como dicir que Lynch se inspira en Murakami.
Tras do solpor é
unha película. É dicir é unha novela que estruturalmente preséntase como unha
película ou, máis ben, como o visionado dunha película. Neste aspecto é unha
película xaponesa empezando in media res e rematando sen concluír as tramas
abertas. Mostra aquilo que os nosos ollos poden ver nun espazo de tempo
limitado. Non nos é dado ver máis. As ameazas e os misterios quedan suspendidos
e débenos abondar o noso breve paseo pola realidade e os sonos.
Paul Auster
Con Paul Auster
comparte Murakami o tema do cuarto pechado. Moito criticouse que Auster en A noite do oráculo deixase inconclusa a
historia do home encerrado. Para os efectos narrativos esa incerteza pode ter o
mesmo valor que a inconclusión, ao modo occidental, das historias do cinema e a
literatura xaponesa. A noite do oráculo
é contemporánea de Tras do solpor
pero, a diferenza de Auster, Murakami rescata o seu personaxe do cuarto
pechado. Non obstante outro personaxe queda dentro dela... o amenazante home
sen rostro que rouba os sonos pode ser o personaxe de Auster intentando
sobrevivir no seu encerro.
Talvez queiramos
ser demasiado consecuentes e non poidamos sufrir a incerteza. Necesitamos a
conclusión da obra, que todo canto se nos mostra poida ser contido nunha esfera
narrativa e que non exista nada fóra dela.
Murakami
enfróntanos ao abxecto, ao mal. Esa sinxeleza redunda no resultado final. Tras do solpor basea a súa forza nesa
claridade da escritura de Murakami e, sobre todo, na súa estrutura. As mellores
novelas de Murakami non son aquelas nas que a sinxeleza é o único mérito
destacable, senón aquelas nas que bordea os límites da realidade e a maldade
sen abandonar o seu estilo.
Pero Tras do solpor introduce un elemento
estrutural novo que a fai especialmente destacable: O tempo narrativo
"real", durante o cal nos mostra un fragmento fugaz, banal e
terrible, apenas sete horas, de realidade. Ou non.
As críticas que
recibiu After Dark foron
excelentes; subliñan o seu carácter poético, o paralelismo de planos e ese
surrealismo e o realismo hiperrealista que abunda na súa prosa. A novela
transcorre no curso dunha soa noite.
A novela, como
nos ten acostumados Murakami, formula varias preguntas sen responder, pero sen
dúbida deixa un aroma a talento, a narrador colosal, a un tipo que enmeiga
vidas alleas para, levadas pola súa prosa, mesturar mundos e sensacións. A
novela é como unha caída. Os personaxes falan, a medida que gañan confianza
examinan as súas situacións vitais e revélanse segredos, érguense, van a outros
sitios, alimentan gatos ou crúzanse con outras persoas: en Murakami o real é
sono, e o sono real, porque nós, nas horas que transcorre a novela, deberiamos
estar a durmir. Ou soñando o sono que viven os personaxes de Murakami. Xenial
narrador.
Eri
e Mari poden ser irmás só de noite - na luz do día brilla a fluorescencia das
rectas obvias que se converten en curvas redundantes. O velo de escuridade é lo
que fai máis próximas as relacións humanas, a súa falta de certeza habilítaas,
na penumbra iluminada por tímidos neons esquécense as diferenzas e crecen os
lazos. A invisibilidade que une aos seres humanos espallados pola cidade carnívora,
guíalles entre a sensación do perigo cruzada co accidente e a oportunidade. A
charla entre seres que desde as tebras e o incerto constrúen as súas
seguridades. Tras do solpor é un libro do que emana unha xuventude disipada
en dúbidas e estigmatizada por efectos secundarios da soidade. Mari e
Takahashi... os incomprendidos que saen de noite. Xa fai moito deixaron de
temer as tebras. A súa xove vida tocada pola dúbida existencial añora o
desenlace, a confrontación. Busca unha conexión, quere conxuntar, desexa
proceder dalgún sitio, ter raíces…
O
ritmo de Tras do solpor, unha sonata nocturna, non decae nin un
momento. É unha historia nacida dunha serie de coincidencias entre diálogos
lentos e incidentes curiosos non obstante violentos. Murakami sirve unha peripecia urbana escrita en forma dun
guión, observada desde as alturas como se dun plano de película se tratase: o
abano dos puntos de vista, os numerosos ángulos e escenarios. O reloxo que
marca as fases da noite e un televisor que sirve de médium que conecta os dous
mundos: o onírico e o real, solápaos de
tal maneira que ben entrada a noite non saberemos se o que vemos é unha gravación,
unha vista en vivo ou un reflexo.
Murakami como ninguén consigue plasmar a inquedanza humana crecida da soidade
entre a multitude - a soidade de incomprensión, a soidade do medo; proveniente
de outsiderismo. O autor xaponés describe sensacións oníricas
en termos universais, escribindo desde a experiencia
colectiva, integrante, ao mesmo tempo volvendo, dirixíndose cara a
ela. No esvaecemento, a axitación e o tremor de pensamento xera a transición
cara a un tempo e un lugar distinto. O refuxio? O sentempo.
Sempre
cando un se mergulla nas súas novelas, tes que estar ben alerta para non perder
ese momento de conxugación de tempos e superficies. Ás veces é como esconderse nunha
especie de armario xiratorio, ese softspot que aparece en cada un dos seus
libros, 180º e gama de cores distintas. En Tras do solpor é a pantalla
do televisor, por aí se descende ao submundo:
“onde quera se atopen os propósitos de cada un,
tamén nos vemos transportados xuntos, á mesma velocidade, cara aol fluxo
subterráneo do tempo”.
Tras do solpor é unha peza
mestra. Nesa melodía de jazz improvisado de mundos paralelos e paisaxes
espellos, onde cada ton resoa dualismo da fantasmagoría e o realismo
crudo, Murakami conta
historias de luz e sombras, de ambigüidade da vida humana. Esas melodías
pretenden ser unha definición do mundo propio, un mundo autofabricado de
pezas encontradas, onde un poda escaparse da soidade e inseguridade e fuxir
cara a tranquilidade e a autoconciencia. Somos viaxeiros eternos. Di unha das
protagonistas do libro que vivir é “facer carreiras coa propia
sombra….”. Todos buscamos atopar nas nosas vidas un lugar seguro, onde
sentirnos a gusto, tranquilo, en casa. Un refuxio entre as tebras.
No hay comentarios:
Publicar un comentario